Denetim

İşletme ile ilgili kişi ve kuruluşlar, işletme yönetiminden bazı bilgileri talep etme hakları olsa da kendilerine verilen (sunulan) bilgilerin gerçek olmasından ve güvenilirliğinden emin olamayacakları gibi, bilgileri kaynağından inceleme olanağına ve yeteneğine de sahip değillerdir. Ancak, işletme yönetimi tarafından hazırlanan bu bilgilerin kasıtlı olarak (hile yoluyla) ya da kasıtlı olmadan (hata) yapılan gerçek dışı işlemlerden dolayı güvenilir olmaması olasılığı ya da endişesi yüksektir.

Güvenilir olmayan bilgilere dayanılarak sağlıklı karar verilemeyeceğinden, bu risklerin azaltılması gerekmektedir. Bu itibarla işletme ile ilgili bilgilerin yayınlamadan önce (bağımsız denetim, iç denetim) ya da yayınlandıktan sonra (kamu denetimi, iç denetim) uzman ve güvenilir kişilerce incelenmesi ve onaylanması gereği ortaya çıkmıştır. Bu gerçek “Denetim” mesleğini ortaya çıkarmıştır.

Genel olarak denetim, ticari faaliyetler ile ilgili olayların önceden saptanmış ölçütlere uygunluk derecesini araştırmak ve sonuçları ilgi duyanlara bildirmek amacıyla tarafsızca kanıt toplayan ve bu kanıtları değerleyen sistematik bir süreçtir. Denetim için ilk şart kabul edilmiş bir planın ya da belli bir çerçevenin bulunması ve emirlerin verilmiş olmasıdır. Verilen emirler ve konulan ilkeler uygun ve etkin bir yönetim faaliyeti için gereklidir. Kurumların ve işletmelerin hukuk düzenine uygun faaliyette bulunup bulunmadıklarını belirlemek, çıkar ilişkisinde bulunan kişilere ve devlete hesap verme yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak amacıyla kayıt ve belge düzeni getirilmiş, belirli dönemlerde faaliyetlerle ilgili sonuçların ilgili kişilere ve devlete raporlanması zorunlu tutulmuştur.

Denetim türleri; amacına göre ve denetçinin konumuna göre sınıflandırılabilir.

            GENEL OLARAK DENETİMİN ÖZELLİKLERİ

• Denetim sistematik bir süreçtir.
• Denetim, bir karşılaştırma eylemidir.
• Denetim, kanıt toplama ve değerlendirme eylemidir.
• Denetim, belli bir ekonomik birime ve bir döneme ait bilgileri kapsar.
• Denetim, bilgilerin doğruluğu ya da ne kadar güvenilir olduğu ile ilgilenir.
• Denetim uzman ve bağımsız kişilerce yapılır.
• Denetim çalışmaları sonucunda rapor düzenlenir.

3 ana başlık altında incelediğimiz bu denetim türlerini “Genel Amaçlı Denetim Türleri” olarak ifade etmemiz yerinde olacaktır. Zira literatürde ve uygulamada genel amaçlı denetim türleriyle birlikte, bu denetim türlerine destekleyici olarak ya da bunların haricinde özel amaçlı olarak uygulanan denetim türleriyle karşılaşılmaktadır. Veri Madenciliği ve Bilgisayar Destekli Denetim Teknikleri (CAATs) kullanılarak yapılan Veri Denetimi genel amaçlı denetimde destekleyici olarak gösterilebilir.  Hile Denetimi ve Bilgi Teknolojileri Denetimi de özel amaçlı denetimlere örnek olarak verilebilir.

Yasal Uyarı: Sitemizde yayınlanan bir yazının tamamının ya da bir bölümünün başka bir elektronik/basılı ortamda yayınlanması yasaktır. Kaynak gösterilmesi koşulu ile alıntı yapılabilir.