İç Denetim

İç denetim; bir kuruluşun her türlü faaliyetini denetlemek, geliştirmek, iyileştirmek ve kuruma değer katmak amacıyla bağımsız ve tarafsız bir şekilde yapılan güvence ve danışmanlık hizmeti olarak ifade edilmektedir. Kuruluşun faaliyetlerinin amaç ve politikalarına, stratejik planlarına, performans programlarına ve yasal mevzuata uygun planlanmasını ve yürütülmesini, kurumun hedeflerini gerçekleştirmeyi ve kuruma değer kazandırmayı, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını, zamanında ve güvenilir bilgi üretilmesini, nesnel güvence sağlamayı amaçlar.

İç denetim risk odaklı bir denetimdir. Risk odaklı iç denetim hatanın kaynağını bulmaya çalışır. Hatalardan daha çok sistemler, süreçler ile ilgilenir. İç denetimde amaç; hatalı iş ve işlemlere sebep olan personeli bulup cezalandırmak değil kuruluşun hedeflerine ulaşmasını engelleyebilecek riskleri tespit ederek, bu riskleri ortadan kaldıracak veya kontrol altına alabilecek önlemlerin alınması konusunda önerilerde bulunarak yönetime yardımcı olmaktır.

İç denetim, bir organizasyonun, risk yönetimi, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek için sistematik, disiplinli bir yaklaşım getirerek hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur. İç denetimi gerçekleştirenler, kuruluşa ait veriler ile faaliyet süreçlerinin analiz ve değerlendirmelerine dayanan tavsiyelerde bulunarak bir kurumun yönetişimi, risk yönetimi ve yönetim kontrollerini iyileştirmek için faaliyetlerde bulunur.

İç denetim genellikle finansal tablolar denetimi-mali denetim ile karıştırılabilmektedir. Bir organizasyondaki iç denetimin kapsamını belirli konularda sınırlandırmak doğru olmaz. İç Denetim bir kuruluşun yönetişimi, risk yönetimi, yönetim kontrolleri, varlıkların etkin kullanımı ve korunması, operasyonların etkinliği, finansal raporlamanın güvenilirliği, kanunlara ve düzenlemelere uyma da dahil olmak üzere bunları ve bunlar gibi bir çok konuyu  kapsayabilir:

İç denetim, genel olarak bir kuruluşun tüm faaliyetlerini kapsayacak şekilde risk odaklı olarak gerçekleştirilir. Bununla birlikte bazı durumlarda denetçilerin yaptıkları denetimler neticesinde ya da yönetimin talebiyle özellikli konularda da denetimin yapılması söz konusu olabilmektedir.

İç Denetçi Kimdir? – İç Denetimi Kim Yapar?

Dürüstlük ve hesap verebilirlik taahhüdü ile iç denetim, yönetim organlarına ve üst düzey yöneticilere objektif bir tavsiye kaynağı olarak değer katmaktadır. İç denetim, denetimin gerçekleştirileceği kuruluşun büyüklüğü ve yönetimin iç denetimden beklentisine göre iç kaynak kullanımı (insourcing) veya dış kaynak kullanımı (outsourcing) ile gerçekleştirilebilir. İç kaynak kullanımından anlamamız gereken kuruluşun bünyesinde bir iç denetim departmanının bulunması ve iç denetiminin bu departmanda görevli iç denetçiler tarafından gerçekleştirilmesidir. Dış kaynak kullanımı ise iç denetim birimi olmayan kuruluşların dışarından denetim hizmeti almalarıdır. Önemli bir büyüklüğe sahip olmayan kuruluşlar gerektiğinde iç denetim hizmetinden yararlanmak amacıyla dış kaynak kullanımını tercih etmekte, denetim hizmeti veren profesyonel kuruluşlardan iç denetim hizmeti almaktadırlar.

Kuruluşlar, kendi bünyelerinde iç denetim departmanları  olsa dahi özellikli konularda dışarıdan da hizmet alarak denetimin gerçekleştirilmesi yolunu tercih edebilmektedirler. Eş kaynak kullanımı (co-sourcing) olarak ortaya çıkan bu yaklaşım ile kuruluş bünyesinde faaliyet gösteren iç denetçilerle birlikte dış kaynak sağlayıcı, konusunda uzman denetçilerin birlikte çalışması veya belirli iş bölümü içerisinde çalışması sağlanmaktadır. Örneğin  bir kuruluşun bünyesindeki hile ve suistimal risklerini tespit amacıyla dışarıdan hizmet alması durumunda kurum bünyesindeki iç denetçiler, hile denetimi yapan profesyonel denetçilerle birlikte hile ve suistimal denetimlerine eşlik ederek kurumdaki kontrol aksaklıklarını tespit edebilir, potansiyel mali kayıpların oluşmasında önleyici rol oynayabilirler.

İç Denetimin Bir Kuruluştaki Konumu 

İç denetimin etkinliğinin sağlanması ile ilgili olarak dikkat çekilmesi gereken en önemli unsurlar iç denetim biriminin bir kuruluştaki konumu ve çalışma koşullarıdır. Bir kuruluşta etkili bir iç denetim gerçekleştirilebilmesi için iç denetim yöneticisinin organizasyon içerisinde iç denetim faaliyetlerinin sorumluluklarını yerine getirmesine imkan sağlayan bir yönetim kademesine bağlı olması gerekir. Dolayısıyla iç denetim birimi yöneticisi, fonksiyonel olarak denetim komitesine, idari olarak ise kuruluşun icradan sorumlu en üst düzey yöneticisine bağlı olmalıdır. Fonksiyonel olarak iç denetim biriminin en üst düzey yönetim organı içinden seçilen denetim komitesine bağlı olması, iç denetimin bağımsızlığının ve yetkisinin en önemli kaynağıdır.

Mesleki Örgütler ve Mesleki Düzenlemeler

1941 yılında ABD’de kurulmuş olan İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) iç denetim mesleğinin Dünya çapında faaliyet gösteren en büyük meslek örgütüdür. İç denetim mesleğine ilişkin olarak uluslararası standartlar İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) tarafından düzenlenmektedir. İç Denetçiler Enstitüsü, iç denetçiler ve iç denetçi adayları için mesleki kaynak ve hizmetleri hazırlamakta ve sunmaktadır. Bununla birlikte bütün Dünya çapında geçerli kabul edilen Sertifikalı İç Denetçi (CIA) sınavları Enstitü tarafından yapılmakta, gerekli şartları sağlayan ve yapılan sınavlarda başarılı olan iç denetçi adayları mesleğe kabul edilmektedir.

Ülkemizde de Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE), İç Denetçiler Enstitüsü’nün (IIA)  bir üyesi olarak 1995 yılında kurulmuştur. TİDE; Türkiye’de mesleğin gelişimi, mesleki uygulamaların arttırılması, iç denetim mesleğinin ve profesyonellerinin uluslararası standartlar ile uyumu, küresel seviyede yetkin uygulaması için güvence oluşturmaktadır.  TİDE, üyelerine ve iç denetçilere eğitim, sertifikasyon, mesleki konferanslar ve yayınlar yoluyla mesleki alanda bir çok hizmet sunmaktadır. TİDE, İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) ile birlikte aynı zamanda Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu’nun da (ECIIA) üyesidir.

İç denetim, enstitü faaliyetleri ve hizmetlerle ilgili detaylı bilgi için meslek kuruluşlarının web sitelerini ziyaret edebilirsiniz.

Yasal Uyarı: Sitemizde yayınlanan bir yazının tamamının ya da bir bölümünün başka bir elektronik/basılı ortamda yayınlanması yasaktır. Kaynak gösterilmesi koşulu ile alıntı yapılabilir.